به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

پدر و مادرانی که فقط می ترسند

تاریخ انتشار: ۱ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۹۰۱۷۸

سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، اینکه جامعه ایران دچار بحران بی فرزندی شده است علت‌های متعددی دارد که رفاه طلبی و ترس از آینده فرزندان مهمترین این دلایل است.

در‌حدود ۴۰ سال پیش، زوج‌ها به‌دلیل روش‌های ناکارآمد پیشگیری از بارداری، اغلب بیش از انتظارشان، بچه داشتند. اکنون برخلاف روند‌های گذشته، خانواده‌ها باتوجه به قصدشان تعداد کمی فرزند دارند و به‌دنبال آن هم اغلب تمایل کمتری به فرزندآوری نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند! عوامل مؤثر بر کاهش تمایل به فرزندآوری در مطالعات متعدّدی بررسی شده است. تغییرات در‌مسیر زندگی یکی از عوامل اثرگذار بر باروری است. این تغییرات شامل تأخیر در انتقال‌هایی مثل ترک خانه، افزایش فروپاشی خانواده، افزایش استقلال مالی زنان است که قبل و بعد از فرآیند تشکیل خانواده اتفاق می‌افتد.  ترک خانه از‌سوی جوانان در‌مقایسه با گذشته دیرتر اتفاق می‌افتد؛ بنابراین وارد‌شدن در پیوند زناشویی نیز با تأخیر همراه است. از‌سویی، اکنون زنان فرصت‌هایی برای استقلال مالی و موفقیت شغلی دارند. فرصت‌هایی که ممکن است در برنامه‌های آن‌ها برای بچه‌دار‌شدن اختلال ایجاد کند. بسیاری از پژوهشگران معتقدند روند‌های بازار کار و اقتصاد با اثر بر الگوی مسیر زندگی بر میزان باروری اثرگذار هستند. همچنین، مطالعات زیادی دربارۀ ارزش فرزند انجام شده است  منفعت فرزند شامل منفعت اقتصادی و منفعت‌های عملی و روانی مانند کمک در انجام دادن کار‌های خانه، حمایتگری فرزند در دوران پیری، معنادار‌کردن زندگی و ادامۀ نام خانواده است در برخی از مطالعات به اهمیت فرزند به‌لحاظ تحکیم روابط اجتماعی و بهره‌مندی از برخی منابع توجه شده است با این حال، مطالعات جدید در این زمینه است که منفعت اقتصادی و روانی فرزند باعث افزایش اندازۀ خانواده نمی‌شود؛ زیرا والدین عشقی را که نیاز دارند از حضور یک یا دو فرزند می‌گیرند.  دوران ناامنی شغلی با یک چرخۀ قوی اقتصادی با رونق و رکود و افزایش یا نوسان قیمت مسکن همراه بوده است که ترکیبی از آن‌ها باعث تشویق ادامۀ اشتغال دوگانه در‌بین زوج‌ها به‌عنوان بیمه‌ای در‌برابر بیکاری شده است. این وضعیت جوانان را به این سمت سوق می‌دهد که قبل از اینکه بچه‌دار شوند، روی سرمایۀ انسانی خود (تحصیل و پیشرفت شغلی خود) سرمایه‌گذاری کنند. برخی به تأخیر‌انداختن فرزندآوری را به برخی از قطعیت‌نداشتن‌ها مانند بی‌ثباتی در کار و روابط اجتماعی مرتبط می‌دانند.  آن‌ها بر این باورند که این وضعیت باعث می‌شود زوج‌ها تصمیم به فرزندآوری را به تعویق بیندازند و با گذشت زمان، انتخاب آن‌ها محدود به داشتن تعداد فرزند کم و یا بی‌فرزندی می‌شود. اثر معنی‌دار ناامنی اقتصادی بر رفتار و ایده آل باروری پایین زنان را نشان دادند. برخی نیز معتقدند والدین امروزی در‌مقایسه با والدین قبلی، نگرانی بیشتری دربارۀ کیفیت تجربه‌های روزمرۀ فرزندان، رشد عاطفی و پیشرفت تحصیلی آن‌ها دارند. با این حساب، داشتن فرزند به‌لحاظ زمان و انرژی هزینه‌بر است. تغییر در الگو‌های مسیر زندگی که باعث به‌وجود‌آمدن خانواده‌های کوچک و بی‌فرزندی در‌نهایت، تبدیل به یک هنجار شد و انتظار‌ها و ترجیح‌های افراد را شکل داد. ازدواج و فرزندآوری به‌طور فزاینده‌ای به‌جای مسیر اجتناب‌ناپذیر در زندگی تبدیل به یک انتخاب شده است. عقاید رفتاری، هنجار‌های ذهنی و کنترل رفتار درک‌شده برای داشتن فرزند در پژوهش لو و مائو (۲۰۱۴) و آیزن و کلوباس (۲۰۱۳) بررسی شده است.  قصد، نگرش و خواست افراد بر کاهش باروری در مقالۀ میتچل و گری (۲۰۰۷) بررسی شده است.  براساس یافته‌های این پژوهش، خطر درک‌شده، تمایل به اشتغال، امنیت اقتصادی، تغییر در خواست و نقش زنان در تصمیم افراد برای نداشتن فرزند مؤثر است.  ابو زید (۲۰۲۱) مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های باروری پایین را در کشور‌های در‌حال توسعه کاهش مرگ‌ومیر می‌داند و تقاضای کار زنان در بازار کار را در کشور‌های در‌حال توسعه تبیین مناسبی برای کاهش باروری محسوب نمی‌کند. پژوهش کیفیِ عباسی‌شوازی و همکاران (۱۳۸۱) در شهر یزد نشان داد که فرزند ایده آل زنان کمتر از تعداد فرزندان فعلی‌شان است.  زنان به کیفیت (تربیت و تحصیل) اشاره داشتند و سیاست‌های تشویقی را در افزایش فرزندانشان بی‌اثر می‌دانستند. براساس نتایج پژوهش مذکور، انگاره‌های فرزند عصای پیری و ترجیح جنسیتی کم‌رنگ‌شده و آگاهی از وسایل تنظیم خانواده افزایش یافته است. محمودیان و همکاران (۱۳۸۹) نشان دادند که کم‌فرزندی با موقعیت گفتمانی کم‌فرزندی / رفاه خودحمایتی زنان، چالش‌های مدیریتی مدرن، توانمندسازی، میل به خودبازنمایی مثبت و تجربۀ بین‌نسلی رخ‌داده و باعث استراتژی بازاندیشانه‌شده که پیامد آن کم‌فرزندی خواسته و یا ناخواسته است. نداشتن توانایی برای تأمین هزینه‌های فرزند دیگر، داشتن فرزند به تعداد لازم، تداخل فرزندآوری با علایق، تفریح‌ها، برنامه‌های کاری و تحصیلی و همچنین نگرانی به آیندۀ فرزند ازجمله یافته‌های پژوهش عرفانی (۱۳۹۱) دربارۀ نیت‌های باروری مردم تهران است که نشان داد دسترسی افراد به منابع گوناگون اقتصادی و حمایتی اثر‌های متفاوتی بر نیت‌های باروری زوجین دارد.  مشکلات اقتصادی و کاهش ثبات در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و عادت مردم به تک‌فرزندی و دو فرزندی که در بیش از دو دهه شکل گرفته است، از‌جمله عوامل بازدارندۀ ترغیب به رشد جمعیت است. پژوهش حمیدی‌فر و همکاران (۱۳۹۵) نشان داد که افراد داشتن و یا نداشتن فرزند را مانند انتخابی می‌دانند که برای انتخاب‌های دیگر به تعویق می‌افتد و یا سرکوب می‌شود. مهم‌ترین دلایل افراد برای بی‌فرزندی، مسئولیت زیاد پدری‌و‌مادری، محدودیت‌های اجتماعی فرزند برای والدین، محدودیت‌های زناشویی فرزند برای والدین، هزینۀ زیاد داشتن فرزند و مخاطره‌های بارداری برای زنان است. پژوهش کیفی رضوی‌زاده و همکاران (۱۳۹۴) درزمینه‌های کم‌فرزندطلبی و تأخیر در فرزندآوری نشان دادند که دغدغه‌های فرزندمحور (به‌ویژه تربیتی) و والدمحور (اقتصادی، رفاهی و محدودیت‌زایی) موجب کم‌فرزندی و تأخیر در فرزندآوری می‌شود. پاره‌ای از زمینه‌های ذهنی و عینی از‌جمله وجه ارزشی‌یافتن کم‌فرزندی، تمهید‌های نهادی و مشوق کم‌فرزندی موجب ترغیب زوج‌ها به کم‌فرزندی شده است. پژوهش موردی شهر سیرجان دربارۀ اثر استقلال، مشارکت اجتماعی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری نشان داد که تحصیلات زنان و مشارکت اجتماعی نقش کاهشی بر تمایل به فرزندآوری دارد (عباسی‌شوازی و خواجه‌صالحی، ۱۳۹۲). برمبنای پژوهش طاووسی و همکاران (۱۳۹۶) مهم‌ترین عامل بی‌تمایلی به فرزندآوری نگرانی دربارۀ تأمین آیندۀ فرزند و نگرانی از افزایش مشکلات اقتصادی با آوردن فرزند دیگر و مهم‌ترین دلیل تمایل به فرزند‌آوری نیز علاقۀ فطری به فرزندآوری، کسب جایگاه و نقش والدی است. پژوهش خلج‌آبادی‌فراهانی و سرایی (۱۳۹۱) در شهر تهران نشان داد که تعیین‌کننده‌های قصد تک‌فرزندی برای مردان شامل، فردگرایی، نگرانی کمتر از مشکلات تک‌فرزندی، باور‌های جنسیتی تساوی‌طلبانه و نگرانی‌های فرزندپروری است و برای زنان، سن، نگرانی‌های فرزند‌پروری، فردگرایی، نگرانی کمتر از مشکلات تک‌فرزندی و آرمان‌گرایی در تربیت فرزند است. همچنین، قصد تک‌فرزندی در ۴۶ درصد و دو فرزندی در ۴۳.۲ درصد از نمونه گزارش شده است. خلج‌آبادی‌فراهانی و کیانی‌علی‌آبادی (۱۳۹۷) نشان دادند که با‌وجود ارزش ذاتی فرزند، رشد عقلانی موجب شده است که زنان با کنترل موقعیت قبل از فرزندآوری از کیفیت رابطۀ زناشویی اطمینان حاصل کنند و با داشتن سالمندی سالم و فعال به‌دنبال تعدیل انتظار‌های خود از فرزند در سالمندی باشند. عباسی‌شوازی و همکاران (۱۳۹۹) در این پژوهش موضوع ناامنی‌های اقتصادی بیشتر مطرح شده است که در آن به افزایش فردگرایی، رشد عقلانی، توجه به کیفیت به‌جای کمیت، افزایش تحصیلات به‌ویژه تحصیلات زنان و اشتغال آن‌ها بر بی‌تمایلی به فرزندآوری اشاره شده است. در‌زمینۀ فرزندآوری بیشتر مطالعات دربارۀ ایده آل‌ها، ترجیح‌ها و تمایل‌های زنان متأهل است.  در‌صورتی که تصمیم به فرزندآوری در خانواده با نظر زن و مرد اتفاق می‌افتد؛ بنابراین برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های آینده در‌زمینۀ فرزندآوری نیاز است که تمایل‌ها و ایده آل‌های افراد مجرد در شرف ازدواج و فرزندآوری نیز در‌نظر گرفته شود. بیشتر بخوانید:چگونه با فرزندمان دوست باشیم؟ از‌طرفی، با‌وجود اینکه استان اصفهان جزء استان‌هایی با باروری پایین (با باروری کل بین ۳/۱ تا ۵/۱ فرزند) در ایران است (مرکز آمار ایران، ۱۴۰۰)، اما تاکنون مطالعه‌ای کیفی در‌زمینه‌های کم‌فرزندی در این استان انجام نشده است. در این مطالعه سعی شده است که جامعۀ بررسی‌شده شامل زنان و مردان مجرد و متأهل باشد. در‌واقع، تلاش بر این است که مهم‌ترین چالش‌های فردی و اجتماعی را که افراد در‌زمینۀ فرزندآوری با آن مواجه هستند، در شهر اصفهان و در‌قالب یک مطالعۀ کیفی بررسی شود.   منبع: سایت جامعه شناسی کاربردی  

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: سبک زندگی دینی تمایل به فرزند داشتن فرزند نشان دادند بی فرزندی بررسی شده کم فرزندی تک فرزندی مهم ترین ایده آل زوج ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۹۰۱۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لطیفی: به ساخت فیلم در عرصه جوانی جمعیت تمایل دارم

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدحسین لطیفی کارگردان، نویسنده و تهیه کننده شناخته شده با تأکید بر اینکه فیلم سازی در ارتباط با بحث جوانی جمعیت و فرزندآوری باید با پرهیز از هرگونه شعارزدگی باشد منتها مسئله زیرساخت است که با تشکیل کمیته‌های ویژه در این زمینه توسط هیئت دولت صورت می‌گیرد.

وی افزود: اگر قرار باشد که وزارت مسکن، آموزش و پرورش، وزارت راه و شهرسازی، وزارت برنامه و بودجه، وزارت صنایع و در نهایت وزارت فرهنگ وارد این عرصه بشود، قطعا باید زیرساخت درست داشته باشیم؛ بنابراین اگر من فیلمساز قرار است تبلیغ جوانی جمعیت کنم باید زیرساخت درست باشد.

لطیفی با تأکید براینکه فرهنگ جوانی جمعیت برایش با ارزش و مهم است و خودش هم از مفاهیم فرزندآوری و ازدواج لذت می‌برد، گفت: مفاهیم لذت بخش فرزندآوری، زندگی مشترک و عشق ورزیدن در کنار هم، از همه جدا نبودن و آرامش در عرصه خانواده همه مفاهیمی است که می‌تواند در قالب‌های هنری بگنجد و زیبا باشد. اینکه در فیلم‌ها نشان دهیم که چند بچه در یک منزل هستند و بازی می‌کنند، کار زیبایی است منتها باید برایش قصه خوب نوشت.

وی با اشاره به اینکه خودش سه فرزند دارد، گفت: بحث فرزندآوری را باید عمیق‌تر نگاه کنیم، در تمامی وزارتخانه‌ها کارگروه تشکیل شود و همت عالی برای چنین فرهنگ سازی صورت بگیرد. لطیفی در پاسخ به این سوال که اگر مشکل قصه نباشد تمایل به ساخت فیلم در عرصه خانواده و جوانی جمعیت دارد یا خیر، گفت: بله حتما من دوست دارم فرزندآوری را ترویج کنم منتها فرزندپروری دهه بیست، سی، چهل و پنجاه که در خانه‌های هشتی دار بچه‌ها با هم بزرگ می‌شدند، اینها الگو‌های خوبی برای لذت بخشی خانواده و فرزندپروری هستند.

دومین جایزه ملی جوانی جمعیت به همت ستاد ملی جمعیت در بخش‌های خانواده، رسانه، سازمان‌های مردم نهاد، دستگا‌های اجرایی، شرکت‌ها و موسسات خصوصی، مدیران و نخبگان اردیبهشت سال جاری با شعار سهم من از جوانی ایران برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به سایت jameyat.ir مراجعه کنند.

انتهای پیام/